مطالعة تطبیقی تاریخ تربیت بدنی و ورزش ایران، قبل و پس از اسلام

ایران باستان از زمان ورود آریایی‌ها به ایران و تشکیل نخستین دولت قدرتمند با عنوان ماد و سپس هخامنشییان در قرن ششم قبل از میلاد تا اشکانیان و سرانجام ساسانیان را در برمی‌گیرد. تربیت بدنی و ورزش در ایران باستان بخش مهمی از تربیت کودکان به شمار می‌رفت. هدف تربیت بر آموزش مهارت‌های کاربردی و جسمانی همچون کمان‌اندازی و اسب‌سواری بود. ایرانیان به دنبال تربیتی بودند که جوانان را برای ضروریات زندگی فردی و گروهی در زمان صلح و وظایف ملی در هنگام جنگ آماده سازد. از این رو، تربیت بدنی نیز بر پایة آموزش جسمانی و نظامی قرار داشت. در این دوران ورزش‌های همراه با اسب مورد تأکید بود. پس از ورود اسلام به ایران در قرن هفتم میلادی، اسلام به عنوان دین جدید پذیرفته شد. پس از چندی ایرانیان بر علیه حاکمان منحرف عرب برخاستند.
و بدین منظور از تربیت بدنی و ورزش بهره گرفتند. در این زمان علاوه بر ورزش‌هایی از قبیل اسب سواری، تیراندازی، چوگان و کشتی که از دوران باستان در ایران رواج داشت، ورزش‌هایی مثل ورزش پهلوانی شکل کامل‌تری پیدا کرد و در سرتاسر کشور توسعه یافت.
س از ورود آریایی‌ها به ایران نخستین دولت قدرتمند با عنوان ماد در قرن ششم ق.م. تشکیل شد. سپس هخامنشییان حدود 550 ق.م توسط کوروش پارسی بنیاد گردید و مهمترین ویژگی آن اتحاد و بسط سرزمین ایران بود. امپراتوری هخامنشییان با حملة اسکندر مقدونی در 330 ق.م پایان یافت. بعد از اسکندر مقدونی، ایران به مدت پنج قرن توسط اشکانیان اداره می‌شد تا اینکه در سال 226 میلادی سلسلة ساسانیان به قدرت رسید. ایران در قرن هفتم میلادی به دست اعراب افتاد و ایرانیان اسلام را به عنوان دین جدید پذیرفتند. در این زمان، دانشمندان، فلاسفه و شاعران بسیاری در ایران پرورش یافتند. از زمان ورود اسلام به ایران تا قرن اخیر، سلسله‌های مختلف با شباهتهای بسیار در ایران حکومت کردند. این سلسله‌ها با خلافای راشدین، امویان و عباسیان آغاز شد و تا به قدرت رسیدن اسماعیلیه ادامه داشت، تا اینکه ایران مورد تهاجم مغول (654-736 ق.) قرار گرفت. سپس تیموریان، صفویه، افشاریه، زندیه و سرانجام قاجاریه به روی کار آمدند. تغیرات فرهنگی و تفاوت در شیوه‌ی زندگی ایرانیان قبل و پس از اسلام به گونه‌ای بوده است که نظام آموزشی متفاوتی را در این دو زمان می‌توان در نظر گرفت. آیا می‌توان گفت که به تبع آن تربیت بدنی نیز تغیر کرده است؟ وضعیت ورزش و بازی‌های جسمانی نیز چه تفاوت‌هایی دارد؟
مطالعة تطبیقی تاریخ تربیت بدنی و ورزش ایران، قبل و پس از اسلام
تحقیق حاضر به روش توصیفی تاریخی انجام شده است. پس از بررسی منابع کتابخانه‌ای، جمع‌آوری داده‌ها و تحلیل آنها، نکات برگزیده درباره‌ی شباهت‌ها و تفاوت‌های تربیت بدنی و ورزش در دوران باستان و پس از اسلام در ایران ارایه شده است.

یافته‌های تحقیق
دوران باستان

تربیت بدنی در ایران باستان بخش مهمی از تعلیم و تربیت کودکان به شمار می‌رفت. از هرودوت و استرابون نقل شده است که ایرانیان از پنج سالگی تا بیست سالگی به پسران خود سه چیز آموزش می‌دهند: اسب‌سواری، تیراندازی با کمان و راست‌گویی. مهارت‌های عملی همچون زوبین‌افکنی، تیراندازی، چوگان و گوی، شنا، کمان‌اندازی و اسب‌سواری در اولویت بودند. هدف تربیت بر آموزش مهارت‌های کاربردی تأکید داشت؛ آموزش ذهنی کمتر مورد توجه بوده است. ایرانیان به دنبال نوعی تربیت بودند که جوانان را برای ضروریات زندگی فردی و گروهی در زمان صلح و وظایف ملی در هنگام جنگ آماده سازد. از این رو، تعلیم و تربیت بدنی در نزد آنها بر پایة آموزش نظامی قرار داشت. بنابراین هدف عمده ایرانیان باستان از تربیت بدنی و ورزش تقویت بنیه جسمانی و قوای نظامی و روحیه جنگاوری جوانان بود. تربیت بدنی و ورزش در این عصر در خدمت جنگاوری و کشورگشایی بود. در این دوران ورزش‌هایی از قبیل اسب سواری، تیراندازی، کشتی، چوگان، شمشیر، شنا متداول بود. جام زرین «حسنلو» بیانگر آن است که چوگان، کشتی، مشت‌زنی، تیراندازی و ارابه‌رانی در سه هزار سال قبل در میان ایرانیان مرسوم بوده است.

یافته‌های تحقیق
پس از ورود اسلام به ایران

مسلمانان ایرانی با انگیزه دفاع از مکتب اسلامی بر علیه اسلام منحرف اموی و عباسی شوریدند و در این مبارزه از تمرین جسمانی، تربیت بدنی و ورزش بهره گرفتند. برای مثال در فرقه اسماعیلیان، حسن صباح از مذهب به عنوان ابزاری جهت اجباری کردن ورزش استفاده نمود تا مردان خود را برای میدان نبرد کارآزموده کند. هدف اصلی او از ورزش تقویت بنیه نظامی فداییان بود، اما به تبع آن صحت و سلامت جسم و زمینه تفریح و سرگرمی سالم نیز فراهم می‌شد. زورخانه نیز در دوران مغول‌ها وسعت یافت. توسعه‌ی زورخانه بدین دلیل شتاب گرفت که پس از کشتار جبارانه حکام جور مغول بهترین تجمع‌گاه مردم به شمار می‌رفت. در این مکان که با صوفی‌گری همراه بود، تعالیم آسمانی قرآن کریم و اسلام رواج داشت. تلفیق ورزش در زورخانه با اصول اسلام همچون پوریای ولی پرورانید که در جوانمردی و مردانگی در جهان ورزش بی‌نظیر بوده است. پس از اسلام ورزش‌هایی از قبیل اسب سواری، تیراندازی و کشتی که از دوران باستان در ایران رواج داشت، همچنان اجرا می‌شد. علاوه بر آن، ورزش پهلوانی یا ورزش باستانی در این زمان با تلفیق با تصوف شکل کامل‌تری پیدا کرد و در سرتاسر کشور توسعه یافت.

بحث و نتیجه‌گیری
دوران باستان پس از اسلام

تربیت بر پایه‌ی تعالیم زرتشت و اوستا قرار داشت. تربیت بر پایه‌ی تعالیم اسلام و قران قرار داشت.
تربیت بدنی بخشی از تعلیم و تربیت عمومی بود. تربیت بدنی در ابتدای ورود اسلام مورد تأکید نبود.
تمرین به صورت گروهی در زمین ویژه انجام می‌شد. تمرین به صورت گروهی در زمین و در زورخانه همراه با موسیقی (طبل و ضرب) انجام می‌شد.
تمرین نظامی هدف اصلی از تربیت بدنی بود. تکمیل جنبه‌های معنوی انسان از طریق تربیت بدنی
ورزش‌ها: دو، زوبین‌افکنی، پرتاب نیزه، تیراندازی با کمان و در حین سواری، اسب‌سواری، چوگان، شکار حیوانات درنده، کشتی. ورزش‌ها: علاوه بر ورزش‌های متداول از زمان ایران باستان مثل تیراندازی با کمان، اسب‌سواری، چوگان و کشتی، ورزش پهلوانی نیز رواج یافت.
انتقاد: عدم پرورش تمامی جنبه‌های ورزشکاران. انتقاد: عدم توجه به ورزش قهرمانی در برخی موارد.
منبع : www.akairan.com